Schatkamer

Het Streekarchief beheert het cultureel erfgoed van Voorne-Putten: een unieke collectie van middeleeuwse oorkonden, foto’s, kaarten en documenten die het verhaal van deze regio vertelt.

  

De slag bij Zwartewaal

Schatkamer
29 JUN 2017
De slag bij Zwartewaal
Na de dood van de Hollandse graaf Willem IV in 1345 brak er tussen zijn zus Margaretha en haar zoon Willem V een opvolgingsstrijd los, die uit zou monden in de Hoekse en Kabeljauwse twisten. Ook Voorne raakte in de strijd betrokken, want op dinsdag 5 juli 1351 kwam het op de Maas ter hoogte van Zwartewaal tot een treffen tussen de vloten van Margaretha en Willem V. ,,Root beronnen was die Mase van bloede, verstaet dat wel'', aldus één van de schaarse bronnen die melding maken van de bloedige, driedaagse zeeslag.

Er zijn geen aantallen gesneuvelden bekend, maar aangezien de strijd niet alleen bij daglicht, maar ook 's nachts in het schijnsel van brandende toortsen werd voortgezet, moeten gedurende deze slag behoorlijk wat mannen het leven hebben gelaten. De soldaten van Willem V beschikten bovendien over een behoorlijke hoeveelheid munitie: er waren 990 stenen voor het mortiergeschut, en die voorraad was aangevuld door ,,stienen uter strate van Vlaerdinghe te breken ende te scepen te voeren''. Willem V had ongeveer een maand de tijd gehad om de slag voor te bereiden en mobiliseerde in korte tijd de beschikbare edellieden. Zij regelden op hun beurt de benodigde soldaten uit de nabije dorpen en steden. Ook ambachtsheer Claes van Zwartenwael moest zijn plicht als leenman vervullen, maar om daar aan te kunnen voldoen wilde hij eerst van Willem V geld hebben om zijn paard ‘uten herberghe' en ‘zijn hernasche van den lombarde te lossen'. Dat groeiende legertje adel en voetvolk verzamelde zich in Schiedam en werd daar aangevuld met een groep huurlingen. Een bode was naar Dordrecht, Brielle, Rotterdam en Haarlem gestuurd om al de daar aanwezige koggen te vorderen. Ze werden provisorisch ingericht en waar nodig gerepareerd. Op die manier kreeg de Hollandse vloot van Willem V in Schiedam langzamerhand vorm.  

Margaretha werd in haar strijd om de Hollandse grafelijkheidstitel gesteund door de Engelsen en Zeeuwen, maar van voorbereidingen van haar partij is niets bekend. Het is wèl waarschijnlijk dat zij de zeeslag hebben uitgelokt, want vermoedelijk hadden de Engelsen via Voorne-Putten een invasie in Holland gepland. Jan van Heenvliet was bondgenoot van Margaretha en hij had haar op 1 juli 1351 beloofd dat zij en haar vrienden altijd gebruik mochten maken van de Bernisse. Als het werkelijk tot een invasie zou komen, kon Margaretha's vloot via een beschut binnenwater het Hollandse vasteland naderen, de Maas oversteken en aan land gaan. Dat maakte een invasie een stuk eenvoudiger en de kans op succes groter. Willem V had dit plan reeds voorzien en probeerde de Vrouwe van Voorne naar zijn kamp te krijgen, zodat Jan van Heenvliet en Margaretha het nakijken zouden hebben.

Die poging mislukte en het kwam toch tot een zeeslag. De overwinning was voor Willem V. Hij had zijn moeder verslagen en betuigde God zijn dank door onder meer een kapel in Bakkum te stichten. In Engelse bronnen is niets over de slag bij Zwartewaal terug te vinden. In 1354 verzoenden moeder en zoon zich weer met elkaar en Willem V bleef tot 1358 graaf van Holland en Zeeland. In 1356 erfde hij ook het bezit over Henegouwen, maar moest door zijn toenemende geestesziekte vanaf 1358 het regeren over de drie graafschappen aan zijn broer Albrecht overlaten.
Pagina terug
Zoeken in collecties